Kategoria geotechniczna obiektu budowlanego – od czego zależy

Wstępnie kategoria geotechniczna obiektu budowlanego jest określana podczas fazy projektowania. Jednak może ona ulec zmianie po przeprowadzeniu badań geotechnicznych. W zależności od kategorii geotechnicznej, trzeba przeprowadzić badania gruntu o różnym poziomie złożoności oraz przygotować odpowiednie dokumentacje. Więcej na ten temat w poniższym tekście.

Podstawy prawne odnośnie wykonywania dokumentacji geotechnicznej

Geotechniczne warunki posadowienia budynku zależą od kategorii geotechnicznej obiektu budowlanego, a także stopnia skomplikowania warunków gruntowo wodnych. Zarówno kategorię jak i złożoność warunków gruntowo wodnych ustala się w opinii geotechnicznej na podstawie wykonanych badań terenowych.

Z prawnego punktu widzenia, wykonanie opinii geotechnicznej jest konieczne dla każdego obiektu budowlanego, bez względu na jego rozmiar czy stopień skomplikowania. Aktem prawnym na mocy którego ta konieczność obowiązuje jest Rozporządzenie MTBiGM z dnia 25 kwietnia 2012 r., w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych (Dz. U. nr 81, poz. 463).

“§ 7. 1. W przypadku obiektów budowlanych wszystkich kategorii geotechnicznych opracowuje się opinię geotechniczną.”

W ramach ustalania geotechnicznych warunków posadowienia danego obiektu, wykonuje się szereg badań tj. odwierty geotechniczne, czy sondowania dynamiczne. Są to podstawowe badania, mające na celu ustalenia przydatności podłoża gruntowego pod budowę projektowanej konstrukcji budowlanej.

Kluczowe informacje jakie ustala się na podstawie badań geotechnicznych:

• ustalenie wzajemnej korelacji pomiędzy parametrami mechanicznymi podłoża gruntowego, a parametrami technicznymi danej konstrukcji budowlanej;
• określenie zagrożeń jakie mogłyby powstać w trakcie trwania prac budowlanych lub po zakończeniu budowy;
• wymagania które muszą zostać spełnione w celu bezpiecznego zaprojektowania danego obiektu budowlanego;

Następnie na bazie podstawowych badań geotechnicznych i analiz laboratoryjnych oraz parametrów technicznych budynku, ustala się odpowiednią kategorię geotechniczną budynku.

Stopień skomplikowania warunków gruntowych a kategoria geotechniczna obiektu budowlanego

Kategoria geotechniczna musi być ustalona w odniesieniu do warunków gruntowo- wodnych jakie panują w miejscu gdzie ma zostać wybudowana projektowana inwestycja. Określając warunki gruntowo-wodne w opinii geotechnicznej, ustala się ich stopień skomplikowania. Można wyróżnić trzy stopnie skomplikowania warunków gruntowych: prosty, złożony i skomplikowany.

Proste warunki gruntowe, przedstawiają idealne podłoże, o bardzo dobrych parametrach fizycznych oraz wysokość zwierciadła wód gruntowych, które w żaden sposób nie utrudniają posadowienia projektowanego obiektu budowlanego. Oczywiście im większy obiekt budowlany tym jego zasięg oddziaływania w głąb środowiska gruntowo-wodnego również będzie większy.

Dlatego najczęściej proste warunki gruntowo-wodne udaje się ustalić dla stosunkowo lekkich i małych konstrukcji budowlanych tj. domy jednorodzinne lub garaże. W sytuacji kiedy obiekt budowlany ma wiele kondygnacji lub dużą powierzchnię, to szanse na zwiększenie stopnia skomplikowania warunków gruntowych rosną.

Trzeba także podkreślić, że idealne warunki gruntowe pod posadowienie budynku w przyrodzie praktycznie nigdy nie występują. Dlatego najczęściej geotechnik odpowiedzialny za wykonanie opinii geotechnicznej, wspólnie z projektantem fundamentów, dopasowują stopień skomplikowania warunków gruntowych do kategorii geotechnicznej.

Dla przykładu, jeżeli mamy warstwy gruntowe niejednorodne, a powierzchnię terenu jest lekko pochylona, to najczęściej tego typu rzeczy nie mają realnego wpływu na przebieg prac budowlanych.

Kategoria geotechniczna obiektu budowlanego

Wstępnie kategorie goetechniczną ustala projektant podczas tworzenia projektu obiektu budowlanego który ma zostać wybudowany. Następnie po wykonaniu badań geotechnicznych oraz opinii geotechnicznej, dochodzi do ewentualnej korekty, wcześniej przyjętej kategorii geotechnicznej.

Pierwsza kategoria geotechniczna

Ta kategoria geotechniczna dotyczy niewielkich obiektów budowlanych, których schemat obliczeniowy jest wyznaczany przy warunkach gruntowych zaliczonych do prostych. W takiej sytuacji nie ma potrzeby, aby wykonywać dodatkowe badania i dokumentacje. Do tej kategorii geotechnicznej możemy przykładowo zaliczyć obiekty budowlane takie jak:

• jedno lub dwu kondygnacyjne obiekty mieszkalne lub gospodarcze, które będą posadowione na prostych fundamentach bezpośrednich lub palach;
• wykopy od nieznacznej głębokości wykonywane przy układaniu przepustów, kabli, rowów melioracyjnych;
• nasypy budowlane o wysokości nie przekraczającej 3 m, ściany oporowe, zabezpieczenia płytkich wykopów sięgających do 1,2 m głębokości;
• wykopy do niewielkich głębokości, jeżeli doświadczenia miejscowe wskazują na to, że ich wykonanie będzie łatwe.

Druga kategoria geotechniczna

Zalicza się do niej obiekty budowlane i fundamenty, które będą posadowione w prostych lub złożonych warunkach gruntowych. Wykonanie konstrukcji wchodzących do tej kategorii przeważnie nie wymaga użycia skomplikowanych metod. Przykładowe budowle lub konstrukcje budowlane, które mogą być zaliczone do tej kategorii to:

• posadowienie budynków o złożonej konstrukcji;
• posadowienie bezpośrednich i palowych podpór mostowych;
• ściany oporowe oraz wszelkiego rodzaju inne konstrukcje oporowe wykonywane w wykopach o głębokości powyżej 2 m;
• nasypy budowlane o wysokości większej niż 3 m;
• wykopy lub przekopy wykonywane na zboczach przy skomplikowanych warunkach gruntowych;
• przyczółki i filary mostowe oraz nabrzeża;
• kotwy gruntowe i inne systemy kotwiące.

Trzecia kategoria geotechniczna

Do tej kategorii zaliczamy obiekty o dużych rozmiarach oraz masie, a także rzadko występujące i wrażliwe na osiadanie. Konstrukcje, które mają być posadowione w skomplikowanych warunkach gruntowych lub obarczone nadmiernym ryzykiem również w prostych lub złożonych warunkach gruntowych.

Do tej kategorii są również zakwalifikowane obiekty budowlane mające powstać na obszarach czynnych procesów geologicznych lub szkód górniczych, a także konstrukcje zagrażające środowisku. Przykładowe budowle oraz konstrukcje budowlane zakwalifikowane do tej kategorii geotechnicznej:

• obiekty budowlane posadawiane w skomplikowanych warunkach gruntowych;
• nietypowe obiekty budowlane niezależnie od stopnia skomplikowania warunków gruntowych, których wykonanie lub użytkowanie może stwarzać poważne zagrożenie dla użytkowników, takie jak: obiekty energetyki, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne i inne budowle hydrotechniczne o wysokości piętrzenia powyżej 5,0 m, budowle stoczniowe, wyspy morskie i platformy wiertnicze oraz inne skomplikowane budowle morskie, lub których projekty budowlane zawierają nieznajdujące podstaw w przepisach nowe niesprawdzone w krajowej praktyce rozwiązania techniczne.
• obiekty budowlane zaliczane do inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397);
• budynki wysokościowe projektowane w istniejącej zabudowie miejskiej,
• obiekty wysokie, których głębokość posadawiania bezpośredniego przekracza 5,0 m lub które zawierają więcej niż jedną kondygnację zagłębioną w gruncie;
• tunele w twardych i niespękanych skałach, w warunkach niewymagających specjalnej szczelności;
• obiekty infrastruktury krytycznej;
• obiekty zabytkowe i monumentalne.

Kategorię geotechniczną można zmieniać na każdym etapie badań podłoża oraz projektowania i wykonywania obiektu. Za zmiany kategorii geotechnicznej odpowiada geotechnik wykonujący opinię geotechniczną oraz projektant danego obiektu. Zmiana kategorii wymaga akceptacji inwestora.