Głębokość ławy fundamentowej, od czego zależy

Głębokość ławy fundamentowej zależy od kilku czynników. Niektóre z nich mają związek z projektem budynku, inne nie koniecznie. Środowiskowe przyczyny determinujące głębokość na jakiej musi znajdować się ława fundamentowa to strefa przemarzania gruntu lub nośność gruntów znajdujących się w podłożu.

Czy chcemy mieć dom z piwnicą

Piwnica jest to zawsze dodatkowe pomieszczenie, które można wykorzystać względem swoich potrzeb lub potrzeb innych domowników. Jeżeli budynek mieszkalny będzie znajdował się na niewielkiej działce to tym bardziej rozwiązaniem problematycznego metrażu domu może być piwnica.

Mimo oczywistych zalet posiadania piwnicy, ich wykonywanie należy dzisiaj do rzadkości. Piwnica zwiększa koszty całości inwestycji o około 20%, z tego względu wiele osób decyduje się zrezygnować z możliwości jej posiadania. Podniesienie posadowienia domu, który będzie posiadać piwnicę może zredukować te koszty. Natomiast to czy pomieszczenia piwniczne wyniesione ponad powierzchnię są estetyczne będzie już kwestią indywidualną.

Posiadanie piwnicy niesie za sobą pewne dodatkowe zagrożenia. Dobra izolacja przeciwwodna jest wskazana praktycznie zawsze. Jeżeli poziom wód gruntowych jest niski, nie oznacza to, że w ciągu roku się nie podniesie. Może to nastąpić w wyniku gwałtownych opadów deszczu bądź na początku wiosny, podczas topnienia śniegów.

Z tych względów piwnica musi być dobrze zaizolowana, posiadać szczelną hydroizolację. W przeciwnym razie możemy mieć problem z wilgocią w pomieszczeniach piwnicznych, która może prowadzić do pojawiania się uszkodzeń tj. odpadanie tynku, farby, odspajanie się listw przypodłogowych itp.. Oczywiście wilgoć najczęściej prowadzi także do pojawienia się grzyba.

Strefa przemarzania gruntu a głębokość ław fundamentowych

Głównym czynnikiem determinującym głębokość ław fundamentowych jest granica strefy przemarzania gruntu. W trakcie trwania mrozów podczas zimy, woda znajdująca się w porach gruntowych zaczyna zamarzać. Grunty objęte tym procesem znajdują się w tzw. strefie przemarzania gruntu, natomiast głębokość, do której dochodzi zamarzanie wody w gruncie, określa się granicą strefy przemarzania gruntu.

Polska jest podzielona na kilka stref przemarzania grunt, które sięgają do różnych głębokości od 0,8 m do 1,4 m. Najpłytsza strefa przemarzania gruntu znajduje się w zachodniej części kraju i sięga do głębokości 0,8 m. Najgłębsza obejmuje obszar w okolicach Ełku oraz Pojezierza Suwalskiego.

Możliwość zamarzania wody w gruncie jest bardzo istotna z punktu widzenia głębokości posadowienia ław fundamentowych. Wynika to z tego, że na skutek zamarzającej wody w porach gruntowych tworzą się wysadziny mrozowe, które mogą przyczynić się do uszkodzenia budynku.

Grunt wysadzinowe

Wysadzinowość polega na zwiększeniu się objętości gruntu na skutek zmiany stanu skupienia wody. Chłodniejsze warstwy gruntowe, znajdujące się bliżej powierzchni, w których woda już zdążyła zamarznąć, zaczynają przyciągać do siebie cząsteczki wody znajdujące się poniżej. W ten sposób dochodzi do podciągania kapilarnego powodującego zwiększenie objętości gruntu.

Jeżeli wysadziny zaczną tworzyć się pod budynkiem, mogą spowodować jego uszkodzenie. Uszkodzenia budynku spowodowane corocznym pojawianiem się wysadzin, najczęściej objawiają się pękającymi ścianami, odspajającymi się posadzkami oraz wieloma innymi rodzajami uszkodzeń. Aby temu zapobiec, fundamenty posadawia się poniżej strefy przemarzania gruntu. W ten sposób mróz nie może dostać się pod budynek.

Nie zawsze zjawisko wysadzinowości ma miejsce. Przemarzanie gruntu może powodować powstawanie wysadzin mrozowych, jeżeli w podłożu znajdują się grunty wysadzinowe, czyli takie które posiadają odpowiedniej wielkości kanaliki tzw. kapilary. Dzięki tym niewielkim kanalikom, woda może być podciągana do góry.

Tego typu grunty to przede wszystkim gliny, gliny piaszczyste lub piaski gliniaste. Teoretycznie wysadziny nie powinny powstawać w gruntach niespoistych tj. piaski, w których występuje tylko woda wolna, tworząca zwierciadło wody. W Polsce gruntów gliniastych nie brakuje, nawet piaski często mają domieszki gliny.

Dlatego, ze względów profilaktycznych niemal zawsze przyjmuje się głębokość dla ław fundamentowych sięgającą poniżej strefy przemarzania gruntu. 

Poziom wód gruntowych a głębokość ławy fundamentowej

Jak już zostało napisane, fundamenty bezpośrednie w postaci ław muszą znajdować się na odpowiedniej głębokości. Jest to związane ze strefą przemarzania gruntu i tworzeniem się wysadzin mrozowych. Kolejną przeszkodą jaka może utrudnić postawienie domu na ławach fundamentowych jest wysoki poziom wody.

Jeżeli nasza działka znajduje się w strefie przemarzania gruntu, która sięga do głębokości 1 m p.p.t., a zwierciadło wody znajduje się na głębokości 0,7 m, to mamy problem. W sytuacji w której zdecydowalibyśmy się na wykorzystanie ław fundamentowych, to prace ziemne musiały by zostać wykonane pod wodą. Nie jest to niemożliwe, ale na pewno problematyczne.

Wykonywanie prac ziemnych poniżej zwierciadła wody gruntowej, bez wcześniejszego usunięcia jej z wykopu w praktyce nie ma sensu. Tego typu działania spowodowałyby osłabienie gruntu, poprzez jego rozluźnienie lub upłynnienie. Oczywiście ma, to niekorzystny wpływ na nośność podłoża gruntowego i jego użyteczność dla celów budowlanych.

W związku z tym, jeżeli nie ma możliwości na uniknięcie wykonywania prac ziemnych poniżej poziomu zwierciadła wód gruntowych, należy przed ich rozpoczęciem obniżyć poziom wody, aby zwierciadło znajdowało się min. 0,5 m, poniżej dna projektowanego wykopu. Ten zapas głębokości ma na celu zapobiec podniesieniu się zwierciadła wody zbyt wysoko. Zawsze 0,5 m, daje jakiś bufor bezpieczeństwa w razie np. przelotnych opadów.

Płyta fundamentowa jako alternatywa dla ławy fundamentowej

Najczęściej wybieranym rozwiązaniem problemu ze zbyt wysokim zwierciadłem wód gruntowych na działce jest płyta fundamentowa zamiast ław fundamentowych. Ten rodzaj fundamentu jest nowym sposobem fundamentowania, który pierwotnie został stworzony aby ułatwić budowanie w trudnych warunkach np. przy wysokim zwierciadle wód gruntowych.

Innymi niedogodnościami w podłożu gruntowym przy których może się sprawdzić płyta fundamentowa są grunty słabsze, mniej nośne, które są zbyt słabe dla ław fundamentowych. Płyta fundamentowa w praktyce jest to żelbetowa płyta, której grubość waha się zwykle między 15 a 30 cm. Należy pamiętać że mówimy tutaj o domach jednorodzinnych. W przypadku cięższych konstrukcji, grubość płyty będzie odpowiednio większa.

Jeżeli chodzi o kwestię wód gruntowych to pamiętajmy, że minimalna głębokość w naszym kraju, na której powinny znajdować się ławy fundamentowe to 0,8 m. p.p.t.. W przypadku płyty fundamentowej ta głębokość jest znacznie niższa i wynosi ok. 0,3 m p.p.t.. Problem strefy przemarzania gruntu w przypadku płyt fundamentowych rozwiązano za pomocą opaski przeciwwysadzinowej, która chroni spód budynku przed działaniem mrozu.

Ponadto, ze względu na płytki poziom posadowienia płyty fundamentowej, w większości przypadków, woda gruntowa nie będzie miała kontaktu z samą płytą, jedynie woda opadowa. Dzięki temu możliwość zawilgocenia ścian budynku zostaje zmniejszona do minimum.

Z tych względów płyta fundamentowa świetnie nadaje się w sytuacji płytko występującej wody gruntowej. W dzisiejszych czasach panuje wręcz trend na płyty fundamentowe. Pomimo faktu iż ten fundament został stworzony, aby można było budować w trudniejszych warunkach, to niewątpliwie ma wiele zalet. Dzięki temu płyta fundamentowa jest uważana atrakcyjną alternatywę dla ław fundamentowych.

Wykonywanie badań geotechnicznych

Badania geotechniczne są konieczne, aby można było ustalić poziom zwierciadła wód gruntowych. Bez tego nie będziemy w stanie określić jaki rodzaj fundamentu możemy zastosować, a jaki nie wchodzi w grę. Tego rodzaju badanie gruntu to nie tylko ustalanie poziomu wody gruntowej, ale także sprawdzenie litologii na danym terenie.

Może się okazać że w miejscu w którym ma zostać wybudowany wymarzony dom, znajdują się grunty organiczne lub nasypy niekontrolowane. W zależności od tego do jakiej głębokości sięgają, takiego rodzaju środki zaradcze trzeba będzie podjąć. Badanie geotechniczne są w dzisiejszych czasach koniecznością. Warto zlecić ich wykonanie specjalistycznej firmie, aby wiedzieć na czym się buduje i nie wpakować się w niepotrzebne koszty i kłopoty.