Dokumentacja geologiczno-inżynierska – kiedy jest wymagana

Budowa wszelkiego rodzaju obiektów budowlanych podlega prawu budowlanemu. Aby uzyskać pozwolenie na budowę, potrzebny jest projekt budowlany, który powinien zawierać, w zależności od potrzeb, geotechniczne warunki posadowienia obiektu oraz wyniki badań geologiczno-inżynierskich.

W przypadku niektórych inwestycji budowlanych, oprócz wykonania podstawowych badań geotechnicznych, których wyniki będą zawarte w opinii geotechnicznej, może okazać się konieczna dokumentacja geologiczno-inżynierska. O konieczności wykonania tego typu dokumentacji, decydują dwa czynniki: stopień skomplikowania warunków gruntowych oraz kategoria geotechniczna budynku.

Ustalenia zawarte w opinii geotechnicznej

Dwie wymienione powyżej wytyczne, decydujące o tym czy dokumentacja geologiczno-inżynierska jest wymagana, ustala się na podstawie opinii geotechnicznej. Podstawę prawną do sporządzenia opinii geotechnicznych stanowi Rozporządzenie MT,BiGM z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych (Dz. U. nr 81, poz. 463). Rozporządzenie to ustanawia że wykonywanie opinii geotechnicznych dla obiektów budowlanych jest obowiązkowe.

Stopień skomplikowania warunków gruntowych

Podczas wykonywania podstawowych badań geotechnicznych gruntu, dokonuje się klasyfikacji warunków gruntowych.

W zależności od stopnia ich skomplikowania, rozróżnia się: warunki gruntowe proste, złożone oraz skomplikowane. Poniżej, cechy podłoża gruntowego, decydujące o przyporządkowaniu warunków gruntowych do odpowiedniej kategorii.

Proste warunki gruntowe:

• środowisko gruntowe jest bardzo jednorodne pod względem genetycznym oraz litologicznym;
• poszczególne warstwy zalegają poziomo;
• nie zawierają mineralnych gruntów słabonośnych, organicznych lub nasypów niekontrolowanych;
• zwierciadło wód gruntowych, występuje poniżej poziomu posadowienia;
• nie występują niekorzystne zjawiska geologiczne, np. osuwiska, sufozja, formy krasowe.

Złożone warunki gruntowe:

• warstwy gruntowe charakteryzują się niejednorodnością, są nieciągłe, zmienne genetycznie i litologicznie;
• nie zalegają poziomo;
• zawierają słabonośne grunty mineralne, organiczne lub nasypy niekontrolowane;
• zwierciadło wód gruntowych, występuje powyżej poziomu posadowienia;
• nie występują niekorzystne zjawiska geologiczne.

Skomplikowane warunki gruntowe:

• występują niekorzystne zjawiska geologiczne.

Pierwszy stopień skomplikowania warunków gruntowych, przedstawia idealne warunki gruntowo-wodne do posadowienia obiektu budowlanego, które w praktyce nie istnieją. Wybór stopnia skomplikowania warunków gruntowych, którego dokonuje się w opinii geotechnicznej, dostosowuje się do proponowanej kategorii geotechnicznej projektowanego obiektu.

Dlatego, jeżeli wymienione powyżej wytyczne, decydujące o kategorii warunków gruntowych, nie utrudniają znacząco posadowienia obiektu budowlanego, to z reguły, klasyfikuje się takie podłoże do prostych warunków gruntowych. Przykładowo, niejednorodność środowiska gruntowego lub kąt nachylenia warstw gruntowych, zazwyczaj nie są na tyle duże, aby stanowiło to realny problem.

Kategorie geotechniczne obiektów budowlanych

Kolejnym aspektem decydującym o konieczność wykonania dokumentacji geologiczno-inżynierskiej jest kategoria geotechniczna obiektu budowlanego. Wstępną kategorię geotechniczną ustala projektant, bazując na przypuszczalnych warunkach gruntowych oraz przyjętych parametrach konstrukcyjnych projektowanego obiektu.

Kategoria ta, na podstawie badań podłoża gruntowego, a także zaleceń zawartych w opinii geotechnicznej, może ulec zmianie. Czyli, w celu dobrania odpowiedniej kategorii geotechnicznej obiektu, bierze się pod uwagę dwie wytyczne:

1. stopień skomplikowania warunków gruntowych (omówiony powyżej);
2. konstrukcję projektowanego obiektu budowlanego.

Pierwsza kategoria geotechniczna

Obejmuje posadawianie niewielkich obiektów budowlanych, o statycznie wyznaczalnym schemacie obliczeniowym w prostych warunkach gruntowych, w przypadku których możliwe jest zapewnienie minimalnych wymagań na podstawie doświadczeń i jakościowych badań geotechnicznych, takich jak:

• 1- lub 2-kondygnacyjne budynki mieszkalne i gospodarcze;
• ściany oporowe i rozparcia wykopów, jeżeli różnica poziomów nie przekracza 2,0 m;
• wykopy do głębokości 1,2 m i nasypy budowlane do wysokości 3,0 m wykonywane w szczególności przy budowie dróg, pracach drenażowych oraz układaniu rurociągów.

Druga kategoria geotechniczna

Obejmuje obiekty budowlane posadawiane w prostych i złożonych warunkach gruntowych, wymagające ilościowej i jakościowej oceny danych geotechnicznych i ich analizy, takie jak:

• fundamenty bezpośrednie lub głębokie;
• ściany oporowe lub inne konstrukcje oporowe, z zastrzeżeniem pkt 1 lit. b, utrzymujące grunt lub wodę;
• wykopy, nasypy budowlane, z zastrzeżeniem pkt 1 lit. c, oraz inne budowle ziemne;
• przyczółki i filary mostowe oraz nabrzeża;
• kotwy gruntowe i inne systemy kotwiące;

Trzecia kategoria geotechniczna

Obejmuje:

• obiekty budowlane posadawiane w skomplikowanych warunkach gruntowych;
• nietypowe obiekty budowlane niezależnie od stopnia skomplikowania warunków gruntowych, których wykonanie lub użytkowanie może stwarzać poważne zagrożenie dla użytkowników, takie jak: obiekty energetyki, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne i inne budowle hydrotechniczne o wysokości piętrzenia powyżej 5,0 m, budowle stoczniowe, wyspy morskie i platformy wiertnicze oraz inne skomplikowane budowle morskie, lub których projekty budowlane zawierają nieznajdujące podstaw w przepisach nowe niesprawdzone w krajowej praktyce rozwiązania techniczne.
• obiekty budowlane zaliczane do inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397);
• budynki wysokościowe projektowane w istniejącej zabudowie miejskiej,
• obiekty wysokie, których głębokość posadawiania bezpośredniego przekracza 5,0 m lub które zawierają więcej niż jedną kondygnację zagłębioną w gruncie;
• tunele w twardych i niespękanych skałach, w warunkach niewymagających specjalnej szczelności;
• obiekty infrastruktury krytycznej;
• obiekty zabytkowe i monumentalne.

Podsumowanie

Zgodnie z Rozporządzeniem MT,BiGM z dnia 25 kwietnia 2012 r., o konieczności wykonania dokumentacji geologiczno-inżynierskiej decyduje kategoria geotechniczna budynku oraz stopień skomplikowania warunków gruntowych.

Dokumentacja geologiczno-inżynierska jest wymagana w przypadku obiektów budowlanych przyporządkowanych do drugiej lub trzeciej kategorii geotechnicznej. Dodatkowo, w przypadku drugiej kategorii geotechnicznej, muszą występować złożone warunki gruntowe. Jeżeli warunki gruntowe są proste, to wykonanie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej nie jest wymagane.

Literatura:

• Pisarczyk S., 2005 – Mechanika gruntów. OWPW, Warszawa;
• Tarnowski M., (red.), 2020 – Badanie podłoża budowli, metody polowe. Wyd. PWN, Warszawa;
• PN-EN 1997-1:2008 Eurokod 7 – Projektowanie geotechniczne;
• Pisarczyk S., 2014 – Gruntoznawstwo Inżynierskie. Wyd. PWN, Warszawa;
• Pisarczyk S., 2005 – Mechanika gruntów. OWPW, Warszawa.